2 次ベジエ曲線は 3 点を使いましたが、3 次ベジエ曲線は 4 点を使います。 2 点 $\boldsymbol{v}_1$ と $\boldsymbol{v}_2$ を通る直線 $\boldsymbol{v}_{12}$ をパラメーター $k$ で表すと、 $$\boldsymbol{v}_{12} = (1 - k) \boldsymbol{v}_1 + k \boldsymbol{v}_2 $$ となり、2 点 $\boldsymbol{v}_2$ と $\boldsymbol{v}_3$ を通る直線 $\boldsymbol{v}_{23}$ をパラメーター $k$ で表すと、 $$\boldsymbol{v}_{23} = (1 - k) \boldsymbol{v}_2 + k \boldsymbol{v}_3 $$ となり、2 点 $\boldsymbol{v}_3$ と $\boldsymbol{v}_4$ を通る直線 $\boldsymbol{v}_{34}$ をパラメーター $k$ で表すと、 $$\boldsymbol{v}_{34} = (1 - k) \boldsymbol{v}_3 + k \boldsymbol{v}_4 $$ となります。これらは前回と同様の直線ですが、直線 $\boldsymbol{v}_{12}$ と 直線 $\boldsymbol{v}_{23}$ の $k$ のときの2点を結ぶ直線の $k$ のときの中間点 $$\boldsymbol{v}_{13} = (1 - k) \boldsymbol{v}_{12} + k \boldsymbol{v}_{23} $$ および、直線 $\boldsymbol{v}_{23}$ と直線 $\boldsymbol{v}_{34}$ の $k$ のときの2点を結ぶ直線の $k$ のときの中間点 $$\boldsymbol{v}_{24} = (1 - k) \boldsymbol{v}_{12} + k \boldsymbol{v}_{23} $$ はそれぞれ 2 次ベジエ曲線になり、さらにこれらの $k$ のときの中間点 $$\boldsymbol{v} = (1 - k) \boldsymbol{v}_{13} + k \boldsymbol{v}_{24} $$ が 3 次ベジエ曲線になります。
さてこの 3 次ベジエ曲線は一体どのような曲線なのでしょうか。まずは計算を簡単にするために $\boldsymbol{v}_1 = (-1, 0)$、$\boldsymbol{v}_2 = (-1/3, 4/3)$、$\boldsymbol{v}_3 = (1/3, -4/3)$、 $\boldsymbol{v}_4 = (1, 0)$ として計算してみましょう。 $$\boldsymbol{v}_{12} = (1 - k) \begin{pmatrix} -1 \\ 0 \end{pmatrix} + k \begin{pmatrix} -\frac{1}{3} \\ \frac{4}{3} \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} \frac{2}{3}k - 1 \\ \frac{4}{3}k \end{pmatrix} $$ $$\boldsymbol{v}_{23} = (1 - k) \begin{pmatrix} -\frac{1}{3} \\ \frac{4}{3} \end{pmatrix} + k \begin{pmatrix} \frac{1}{3} \\ -\frac{4}{3} \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} \frac{2}{3}k - \frac{1}{3} \\ \frac{4}{3} - \frac{8}{3}k \end{pmatrix} $$ $$\boldsymbol{v}_{34} = (1 - k) \begin{pmatrix} \frac{1}{3} \\ -\frac{4}{3} \end{pmatrix} + k \begin{pmatrix} 1 \\ 0 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} \frac{1}{3} + \frac{2}{3}k \\ \frac{4}{3}k - \frac{4}{3} \end{pmatrix} $$ でこれを 2 次ベジエ曲線の式に代入すると、 $$\boldsymbol{v}_{13} = (1 - k) \begin{pmatrix} \frac{2}{3}k - 1 \\ \frac{4}{3}k \end{pmatrix} + k \begin{pmatrix} \frac{2}{3}k - \frac{1}{3} \\ \frac{4}{3} - \frac{8}{3}k \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} \frac{4}{3}k - 1 \\ -4k^2 + \frac{8}{3}k \end{pmatrix} $$ $$\boldsymbol{v}_{24} = (1 - k) \begin{pmatrix} \frac{2}{3}k - \frac{1}{3} \\ \frac{4}{3} - \frac{8}{3}k \end{pmatrix} + k \begin{pmatrix} \frac{1}{3} + \frac{2}{3}k \\ \frac{4}{3}k - \frac{4}{3} \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} \frac{4}{3}k - \frac{1}{3} \\ 4k^2 - \frac{16}{3}k + \frac{4}{3} \end{pmatrix} $$ となります。さらに 3 次ベジエ曲線の式は、 $$\begin{pmatrix} x \\ y \end{pmatrix} = (1 - k) \begin{pmatrix} \frac{4}{3}k - 1 \\ -4k^2 + \frac{8}{3}k \end{pmatrix} + k \begin{pmatrix} \frac{4}{3}k - \frac{1}{3} \\ 4k^2 - \frac{16}{3}k + \frac{4}{3} \end{pmatrix} $$ $$ = \begin{pmatrix} 2k - 1 \\ 8k^3 - 12k^2 + 4k \end{pmatrix} $$ つまり、 $$x = 2k - 1 $$ $$y = 8k^3 - 12k^2 + 4k $$ となります。この式からパラメーター $k$ を消したいので、$x$ の式から $$k = \frac{x + 1}{2} $$ として、$y$ の式に代入し、 $$y = 8 \left( \frac{x + 1}{2} \right)^3 -12 \left( \frac{x + 1}{2} \right)^2 + 4 \left( \frac{x + 1}{2} \right) $$ $$ = x^3 + 3x^2 + 3x + 1 - 3(x^2 + 2x + 1) + 2(x + 1) $$ $$ = x^3 - x $$ となり、3次曲線の式が得られます。
他に3次ベジエ曲線でどんな曲線が描けるか、例をまとめてみました。プログラムは今回省略します。
$\boldsymbol{v}_1 = (1, 0), \boldsymbol{v}_2 = (0, 0), \boldsymbol{v}_3 = (0, 0), \boldsymbol{v}_4 = (0, 1)$ のとき $|x|^{\frac{1}{3}} + |y|^{\frac{1}{3}} = 1$ という式のスーパー楕円を描けます。2次ベジエのときは $n = 0.5$ でしたが、 3次ベジエでは $n = \frac{1}{3}$ になりました。
$\boldsymbol{v}_1 = (1, \sqrt{a}), \boldsymbol{v}_2 = (-\frac{1}{3}, -\sqrt{a}), \boldsymbol{v}_3 = (-\frac{1}{3}, \sqrt{a}), \boldsymbol{v}_4 = (1, -\sqrt{a})$ のとき $y^2 = ax^3$ という式の半3次放物線を描けます。「く」の字形の曲線です。
$\boldsymbol{v}_1 = (1, 2), \boldsymbol{v}_2 = (-4\frac{1}{3}, -10), \boldsymbol{v}_3 = (-4\frac{1}{3}, 10), \boldsymbol{v}_4 = (1, -2)$ のとき $y^2 = x^3 + 3x^2$ という式のチルンハウス3次曲線を描けます。「$\alpha$」形の曲線です。
Small Basic オンラインで実行したスクリーンショットを以下に示します。 まず、$y = x^3 - x$ のグラフを水色で描きます。その上に、座標 (-1, 0)、座標 (-1/3, 4/3)、座標 (1/3, -4/3)、 座標 (1, 0) に $\boldsymbol{v}_1$ と $\boldsymbol{v}_2$ と $\boldsymbol{v}_3$ と $\boldsymbol{v}_4$ を表す黒い点を打ちます。 下図では $k = 0.85$ のときの $\boldsymbol{v}_{12}$ と $\boldsymbol{v}_{23}$ と $\boldsymbol{v}_{34}$ を緑の点で表示しています。また、$\boldsymbol{v}_{13}$ と $\boldsymbol{v}_{24}$ をオレンジ の点で表示しています。 さらに $\boldsymbol{v}$ を赤い点で表示し、その軌跡(ベジエ曲線)も赤で表示しています。 赤いベジエ曲線が水色の3次曲線グラフと一致するのが解ります。
2次ベジエ曲線 BezierCurve.txt のときはグラフィックの座標系を使っていましたが、今回は数式に沿って表示 したかったので、3次ベジエ曲線にも Map を使って座標変換しています。
' Cubic Bézier Curve
' Version 0.1.0
' Copyright © 2020 Nonki Takahshi. The MIT License.
' Last update 2020-09-10
scale = 150
DrawGrid()
size = 10 ' size of a point [pixel]
a = 1
b = 0
c = -1
d = 0
DrawCubic()
Expression()
GraphicsWindow.DrawText(40, 10, expr)
x = -1
y = 0
DrawPoint()
x1 = x
y1 = y
x = -1/3
y = 4/3
DrawPoint()
x2 = x
y2 = y
x = 1/3
y = -4/3
DrawPoint()
x3 = x
y3 = y
x = 1
y = 0
DrawPoint()
x4 = x
y4 = y
AddPoints()
GraphicsWIndow.PenWidth = 2
GraphicsWindow.PenColor = "DarkRed"
While "True"
shL = ""
nL = 0
For k = 0 To 1 Step 0.05
MovePoints()
If 0 < k Then
nL = nL + 1
shL[nL] = Shapes.AddLine(_gx, _gy, gx, gy)
EndIf
_gx = gx
_gy = gy
Program.Delay(100)
EndFor
For i = 1 To nL
Shapes.Remove(shL[i])
EndFor
EndWhile
Sub AddPoints
shT = Shapes.AddText("")
Shapes.Move(shT, 40, 40)
GraphicsWindow.PenWidth = 0
GraphicsWindow.BrushColor = "DarkGreen"
shP[1] = Shapes.AddEllipse(size, size)
shP[2] = Shapes.AddEllipse(size, size)
shP[3] = Shapes.AddEllipse(size, size)
GraphicsWindow.BrushColor = "DarkOrange"
shP[4] = Shapes.AddEllipse(size, size)
shP[5] = Shapes.AddEllipse(size, size)
GraphicsWindow.BrushColor = "DarkRed"
shP[6] = Shapes.AddEllipse(size, size)
EndSub
Sub Cubic
y = a * x * x * x + b * x * x + c * x + d
EndSub
Sub DrawCubic
' param gxo, gyo - center position in the graphics window
' param a, b - major and minor semi axis
' param n
' param scale
GraphicsWIndow.PenColor = "#00CCCC"
For x = x1 To x2 Step dx
Cubic()
Map()
gx2 = gx
gy2 = gy
If x <> x1 Then
GraphicsWindow.DrawLine(gx1, gy1, gx2, gy2)
EndIf
gx1 = gx2
gy1 = gy2
EndFor
EndSub
Sub DrawGrid
gw = GraphicsWindow.Width
gh = GraphicsWindow.Height
gxo = gw / 2
gyo = gh / 2
fn = GraphicsWindow.FontName
If (fn = "Tahoma") Or (fn = "Segoe UI") Then
c10 = "#33009999"
c100 = "#66009999"
bc = "#00CCCC"
Else ' for SBO
c10 = "#00999933"
c100 = "#00999966"
bc = "#00CCCC"
EndIf
GraphicsWindow.FontName = "Courier New"
GraphicsWindow.FontSize = 14
GraphicsWindow.BrushColor = bc
dx = 0.1
dy = -0.1
gx = Math.Remainder(gw / 2, dx * scale) - dx * scale
gy = Math.Remainder(gh / 2, dy * scale)
MapInv()
x1 = x
y1 = y
gx = gw - Math.Remainder(gw / 2, dx * scale) + dx * scale
gy = gh - Math.Remainder(gh / 2, dy * scale)
MapInv()
x2 = x
y2 = y
For x = x1 To x2 Step dx
Map()
rem = Math.Remainder(x, 1)
If rem = 0.0 Then
GraphicsWindow.PenColor = c100
GraphicsWindow.DrawText(gx + 2, gh / 2, x)
Else
GraphicsWindow.PenColor = c10
EndIf
GraphicsWindow.DrawLine(gx, 0, gx, gh)
EndFor
For y = y1 To y2 Step dy
Map()
If Math.Remainder(y, 1) = 0.0 Then
GraphicsWindow.PenColor = c100
If x <> 0 Then
GraphicsWindow.DrawText(gw / 2 + 2, gy, y)
EndIf
Else
GraphicsWindow.PenColor = c10
EndIf
GraphicsWindow.DrawLine(0, gy, gw, gy)
EndFor
EndSub
Sub DrawPoint
GraphicsWindow.BrushColor = "Black"
Map()
GraphicsWindow.FillEllipse(gx - size / 2, gy - size / 2, size, size)
_x = Math.Floor(x * 1000) / 1000
_y = Math.Floor(y * 1000) / 1000
GraphicsWindow.DrawText(gx, gy, "(" + _x + ", " + _y + ")")
EndSub
Sub Expression
expr = "y ="
plus = " "
If a = 1 Then
expr = expr + " x^3"
plus = " + "
ElseIf a = -1 Then
expr = expr + " - x^3"
plus = " + "
ElseIf a <> 0 Then
expr = expr + " " + a + " * x^3"
plus = " + "
EndIf
If b = 1 Then
expr = expr + plus + "x^2"
plus = " + "
ElseIf b = -1 Then
expr = expr + " - x^2"
plus = " + "
ElseIf 0 < b Then
expr = expr + plus + b + " * x^2"
plus = " + "
ElseIf b < 0 Then
expr = expr + " - " + Math.Abs(b) + " * x^2"
plus = " + "
EndIf
If c = 1 Then
expr = expr + plus + "x"
plus = " + "
ElseIf c = -1 Then
expr = expr + " - x"
plus = " + "
ElseIf 0 < c Then
expr = expr + plus + c + " * x"
plus = " + "
ElseIf c < 0 Then
expr = expr + " - " + Math.Abs(c) + " * x"
plus = " + "
EndIf
If 0 < d Then
expr = expr + plus + d
ElseIf d < 0 Then
expr = expr + " - " + Math.Abs(d)
EndIf
If (a = 0) And (b = 0) And (c = 0) And (d = 0) Then
expr = expr + " 0"
EndIf
EndSub
Sub Map
gx = gxo + scale * x
gy = gyo - scale * y
EndSub
Sub MapInv
x = (gx - gxo) / scale
y = -(gy - gyo) / scale
EndSub
Sub MovePoints
Shapes.SetText(shT, "k = " + k)
x12 = (1 - k) * x1 + k * x2
y12 = (1 - k) * y1 + k * y2
x = x12
y = y12
Map()
Shapes.Move(shP[1], gx - size / 2, gy - size / 2)
x23 = (1 - k) * x2 + k * x3
y23 = (1 - k) * y2 + k * y3
x = x23
y = y23
Map()
Shapes.Move(shP[2], gx - size / 2, gy - size / 2)
x34 = (1 - k) * x3 + k * x4
y34 = (1 - k) * y3 + k * y4
x = x34
y = y34
Map()
Shapes.Move(shP[3], gx - size / 2, gy - size / 2)
x13 = (1 - k) * x12 + k * x23
y13 = (1 - k) * y12 + k * y23
x = x13
y = y13
Map()
Shapes.Move(shP[4], gx - size / 2, gy - size / 2)
x24 = (1 - k) * x23 + k * x34
y24 = (1 - k) * y23 + k * y34
x = x24
y = y24
Map()
Shapes.Move(shP[5], gx - size / 2, gy - size / 2)
x = (1 - k) * x13 + k * x24
y = (1 - k) * y13 + k * y24
Map()
Shapes.Move(shP[6], gx - size / 2, gy - size / 2)
EndSub